Jak malować różne rodzaje ceramiki? – poradnik dla początkujących i nie tylko

Forma twórczej ekspresji, odnawianie posiadanych od dawna naczyń, a może pomysł na biznes? Malowanie na ceramice to sposób na uzyskanie oryginalnych, trwałych zdobień. To zajęcie, które nie wymaga specjalistycznego sprzętu ani dużych nakładów finansowych, przynosząc jednocześnie wiele radości. Wystarczy odrobina cierpliwości, dobrze dobrane materiały oraz chęć eksperymentowania z kolorem i formą. Niezależnie od tego, czy ozdabia się filiżanki na prezent, czy talerz do własnej kuchni, czynność ta potrafi wciągnąć na długie godziny. Jak malować ceramikę, by powstałe zdobienia dobrze trzymały się podłoża i zachowały swój piękny wygląd?

Ceramika i porcelana

Ceramika to pojęcie obejmujące wszelkie przedmioty wykonane z gliny i wypalane w wysokich temperaturach. Wykonuje się z niej nie tylko zastawę stołową (np. fajans, porcelit, kamionka), ale także elementy wystroju wnętrz (np. łazienkowe płytki z terakoty) oraz materiały architektoniczne (cegły czy pustaki to też ceramika!). Porcelana to rodzaj wyrobu ceramicznego o szczególnych właściwościach. Do jej produkcji używa się mieszanki kaolinowej glinki, skalenia i piasku kwarcowego, następnie wypala w bardzo wysokich temperaturach. W efekcie staje się ona biała, połyskliwa, twarda, choć też niestety krucha. Sprawia to, że ze wszystkich rodzajów ceramiki jest najbardziej wymagająca w obsłudze, także podczas malowania.

Czym i jak malować porcelanę i ceramikę?

Barwienie porcelany wiąże się z pewnymi ograniczeniami, ponieważ wymaga ona wypalania w temperaturze powyżej 150 °C, a nie wszystkie pigmenty są w stanie to przetrwać. Ponadto nie każda farba dobrze się na niej utrzymuje, a ewentualne niedoskonałości natychmiast są widoczne. Czym więc najlepiej malować porcelanę, a czym ceramikę innego rodzaju?

Farby do ceramiki i porcelany

Jednym z najczęściej zadawanych pytań początkujących jest to, czym pomalować kubek, a czym inne przedmioty ceramiczne? Najważniejszy jest tutaj wybór odpowiedniego rodzaju farby. Najlepsze efekty daje używanie specjalnych termoutwardzalnych do ceramiki, które można utrwalać się w domowym piekarniku. Zawarte w nich barwniki po wypaleniu zyskują odporność na ścieranie, wilgoć, a nawet mycie w zmywarce. Dla osób potrzebujących precyzji, oprócz tych do nakładania pędzlem, dostępne są również markery do porcelany i szkła umożliwiające wykonywanie cienkich konturów, napisów, także najdrobniejszych nawet ornamentów.

Dlaczego dobór farby jest tak ważny?

Dobór farby nie jest jedynie kwestią estetyki – od niego zależy trwałość i bezpieczeństwo użytkowania zdobionego przedmiotu. Zastosowanie niewłaściwych produktów, takich jak klasyczne farby olejne czy akrylowe przeznaczone na płótno, prowadzi najczęściej do ścierania się wzoru lub nawet odpadnięcia jeszcze podczas wypalania. Te nieprzeznaczone do ceramiki będą także nieodpowiednie do kontaktu z wodą i żywnością, co zdyskwalifikuje je do używania jako naczyń kuchennych.

Przygotowanie powierzchni

Czym malować kubki i inne przedmioty ceramiczne? Zanim rozpocznie się zdobienie, należy odpowiednio przygotować powierzchnię. Każdy kubek czy talerz powinien zostać dokładnie umyty w ciepłej wodzie z dodatkiem płynu do naczyń, a następnie odtłuszczony alkoholem izopropylowym lub spirytusem. Dzięki temu farba będzie miała odpowiednią przyczepność, a wzór dobrze się utrwali. W przypadku porcelany, szczególnie tej najgładszej, zaleca się dodatkowo delikatne zmatowienie powierzchni drobnoziarnistym papierem ściernym.

Narzędzia i metody malowania ceramiki

Jeśli ktoś zastanawia się, czym pomalować kubek lub jak malować ceramikę tak, by końcowy produkt był trwały oraz bezpieczny, odpowiedzią zawsze będzie jakość narzędzi i odpowiednia metoda. Do dużych powierzchni sprawdzają się miękkie pędzle, natomiast przy tworzeniu drobnych detali lepiej użyć cienkich pędzelków, patyczków lub specjalistycznych markerów. Gąbki mogą być pomocne przy tworzeniu gradientu, natomiast gotowe szablony ułatwią uzyskanie symetrycznych, powtarzalnych wzorów. Pracować można warstwowo, zaczynając od tła, następnie przechodząc do detali, albo stosować metodę nakrapiania à la impresjonizm. Ciekawy efekt daje również malowanie ciemnych konturów, które wypełnia się jaskrawymi kolorami. Niezależnie od techniki, każda warstwa farby powinna wyschnąć całkowicie przed nałożeniem kolejnej – tylko w ten sposób można uniknąć smug i nieestetycznych rozmyć.

Utrwalenie malowanego wzoru

Po zakończeniu malowania przychodzi czas na utrwalenie wzoru. Jeśli zastosowało się farby termoutwardzalne, niezbędne będzie wypalenie przedmiotu w piekarniku – zazwyczaj przez około 40 minut w temperaturze 150-180 °C. Dzięki temu wzór trwale łączy się z powierzchnią ceramiki, zyskując odporność na codzienne użytkowanie. W przypadku farb akrylowych, które nie są przeznaczone do wypalania, można zastosować specjalne lakiery ochronne, choć nie gwarantują one tej samej wytrzymałości.

Malowanie porcelany – jak to zrobić bezbłędnie?

Malowanie porcelany wymaga jeszcze większej uwagi niż praca z ceramiką innego rodzaju. Gładka, niemal szklista powierzchnia sprawia, że barwnik słabo się jej trzyma, a niedociągnięcia w aplikacji ciężko jest ukryć. Dlatego należy nakładać farbę cienkimi warstwami, dając każdej z nich dobrze wyschnąć. Porcelanę należy też kilkukrotnie odtłuścić, aby uniknąć zacieków oraz nierównego rozprowadzania pigmentu. W przypadku kubków i filiżanek z porcelany świetnie sprawdzają się pisaki ceramiczne zapewniające dużą kontrolę nad kreską, pozwalając uniknąć nałożenia nadmiaru materiału.

Malowanie ceramiki — sztuka dostępna dla każdego

Malowanie ceramiki i porcelany to sztuka dostępna dla każdego – wystarczy poznać podstawy, by z powodzeniem zacząć tworzyć własne wzory. Przy właściwym podejściu oraz znajomości zasad to niezwykle wdzięczna forma twórczości dająca pełną swobodę wyrazu, a także pozwalająca dodać przedmiotom codziennego użytku charakteru. Największe znaczenie ma tu dobór farb – najlepiej takich, które można utrwalić termicznie, ponieważ to pozwoli uzyskać dekoracje odporne na ścieranie czy blaknięcie. Za pomocą prostych narzędzi i materiałów malarskich można tworzyć rzeczy mających wartość nie tylko użytkową, lecz także emocjonalną. To rzemiosło wciąga – krok po kroku – w świat koloru i formy.